Osoby uprawnione do świadczenia

Świadczenie rodzicielskie będzie przysługiwać osobom, które urodziły dziecko, a które nie otrzymują zasiłku macierzyńskiego lub uposażenia macierzyńskiego.

Uprawnionymi do pobierania tego świadczenia są więc m.in.

  • osoby bezrobotne (niezależnie od tego, czy są zarejestrowani w urzędzie pracy),
  • studenci,
  • rolnicy,
  • osoby wykonujące pracę na podstawie umów cywilnoprawnych (umowa zlecenie, umowa o dzieło),
  • osoby zatrudnione lub prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą.

Świadczenie rodzicielskie przysługuje:

  • obywatelom polskim,
  • cudzoziemcom:
  • do których stosuje się przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego,
  • posiadającym kartę pobytu z adnotacją "dostęp do rynku pracy", z wyłączeniem obywateli państw trzecich, którzy uzyskali zezwolenie na pracę na terytorium państwa członkowskiego na okres nieprzekraczający sześciu miesięcy, obywateli państw trzecich przyjętych w celu podjęcia studiów oraz obywateli państw trzecich, którzy mają prawo do wykonywania pracy na podstawie wizy
  • jeżeli zamieszkują na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres zasiłkowy, w którym otrzymują świadczenia rodzinne, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej (art. 1 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 114, z późn. zm.) zwanej dalej "ustawą".
  • jeżeli wynika to z wiążących Rzeczpospolitą Polską umów dwustronnych o zabezpieczeniu społecznym,
  • przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, zezwolenia na pobyt czasowy udzielonego w związku z okolicznościami, o których mowa w art. 127 lub art. 186 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. poz. 1650 oraz z 2014 r. poz. 463 i 1004), lub w związku z uzyskaniem w Rzeczypospolitej Polskiej statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej, jeżeli zamieszkują z członkami rodzin na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

Wniosek o przyznanie świadczenia rodzicielskiego może złożyć:

  • matka lub ojciec dziecka;
  • opiekun faktyczny dziecka w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 7. roku życia, a w przypadku dziecka wobec, którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego - do ukończenia 10. roku życia;
  • rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu- do ukończenia 10. roku życia;
  • osoba, która przysposobiła dziecko, w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego - do ukończenia 10. roku życia.

Wymagane dokumenty

  • prawomocne orzeczenie sądu rodzinnego stwierdzające przysposobienie lub zaświadczenie sądu rodzinnego lub ośrodka adopcyjnego o prowadzonym postępowaniu sądowym w sprawie o przysposobienie dziecka;
  • orzeczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka;
  • inne dokumenty potwierdzające spełnianie warunków do przyznania świadczenia rodzicielskiego;
  • oświadczenie dotyczące formy wypłacania świadczeń.

Termin i sposób załatwienia

Postępowanie w sprawie ustalenia prawa do świadczenia rodzicielskiego kończy się wydaniem decyzji administracyjnej w ciągu 1 miesiąca od daty złożenia kompletu dokumentów. W przypadku konieczności przeprowadzenia szczegółowego postępowania administracyjnego termin załatwienia sprawy może ulec wydłużeniu.

W przypadku gdy dziecko urodziło się, zostało przysposobione albo objęte opieką przed dniem 1 stycznia 2016 r. zgodnie z art. 19 ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw prawo do świadczenia rodzicielskiego ustala się od miesiąca wejścia w życie ustawy, jeżeli wniosek o ustalenie prawa do świadczenia rodzicielskiego został złożony w terminie 3 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy. W przypadku złożenia wniosku po terminie, nie później jednak niż w okresach, o których mowa w ust. 2, prawo do świadczenia rodzicielskiego ustala się, począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek.

W przypadku gdy dziecko urodziło się, zostało przysposobione albo objęte opieką od dnia 1 stycznia 2016 r. zgodnie z art. 24 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych prawo do świadczenia rodzicielskiego ustala się, począwszy od miesiąca urodzenia lub przysposobienia dziecka, a w przypadku osób, o których mowa w art. 17c ust. 1 pkt 2 i 3, od miesiąca objęcia dziecka opieką, jeżeli wniosek o ustalenie prawa do świadczenia rodzicielskiego został złożony w terminie 3 miesięcy, licząc od dnia urodzenia lub przysposobienia dziecka, a w przypadku osób, o których mowa w art. 17c ust. 1 pkt 2 i 3, od dnia objęcia dziecka opieką.  

W przypadku złożenia wniosku po terminie, nie później jednak niż w okresach, o których mowa w art. 17c ust. 3, prawo do świadczenia rodzicielskiego ustala się,  począwszy od miesiąca,  w którym wpłynął wniosek.

Świadczenie rodzicielskie nie przysługuje, jeżeli:

  • co najmniej jeden z rodziców dziecka lub opiekun faktyczny dziecka albo rodzina zastępcza, otrzymują zasiłek macierzyński lub uposażenie za  okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub okres urlopu rodzicielskiego;
  • dziecko zostało umieszczone w pieczy zastępczej - w przypadku matki lub ojca, albo osoby, która przysposobiła dziecko;
  • jeden z rodziców dziecka lub opiekun faktyczny dziecka albo rodzina zastępcza, nie sprawują lub zaprzestali sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, w tym w związku z zatrudnieniem lub wykonywaniem  innej pracy zarobkowej, które uniemożliwiają sprawowanie tej opieki;
  • w związku z wychowywaniem tego samego dziecka lub w związku z opieką  nad tym  samym dzieckiem jest już ustalone prawo  do  świadczenia  rodzicielskiego, dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014r. o  ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów;
  • osobom uprawnionym, przysługuje za granicą świadczenie o  podobnym charakterze do świadczenia rodzicielskiego, chyba że przepisy  o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.

Podstawa prawna

  • ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 114 z późn. zm.);
  • ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tj. Dz.U. z 2013 r. poz. 267 z późn. zm. );
  • rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2015 r. w sprawie postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (Dz. U. z 2015 r. poz. 2284);
  • rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 2015 r. w sprawie wysokości dochodu rodziny albo dochodu osoby uczącej się stanowiących podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny i specjalny zasiłek opiekuńczy, wysokości świadczeń rodzinnych oraz wysokości zasiłku dla opiekuna  (Dz. U. z 2015 r. poz. 1238).